EKINTZA Ikastolan gure hezkuntza-proiektua aberasteko eta eguneratzeko metodologiak eta estrategiak ezartzen ditugu etengabe gure ikasgeletan, betiere etorkizuneko erronkei aurre egiteko gai diren eta trebeak diren pertsonak trebatzeko eta etengabe aldatzen ari den gizarte batean erabateko bizitzaz gozatzeko helburuarekin. Arreta berrikuntzan jarrita, eraldaketa sakoneko garaia ari da bizitzen ikastola, egitura eta jarduera berriak aztertzen eta ezartzen, baita lanerako esparru eta ohitura berriak ere. Elkarrizketa honetan, Lehen Hezkuntzan sartu berri ditugun aldaketak errepasatu ditugu Uxue Arrazola EKINTZAko zuzendariarekin.

Nola garatu du EKINTZA Ikastolak hezkuntza berrikuntza prozesua?

Historikoki, EKINTZA Ikastola beti arduratu izan da hezkuntza berrikuntzaz, etengabeko hobekuntzaren ardatz gisa eta ikastolan konfiantza duten familiei hezkuntza etapa guztietan, gaur egun 2 urtetik 18 urtera bitartean, seme-alabei laguntzen dien hezkuntza eskaintzeko formula gisa. Urteetan zehar, ikastolak curriculumarekin, metodologiarekin eta ebaluazioarekin lotutako hainbat ekimen garatu ditu. Berrikiago, ikasketa kooperatiboak, proiektukako lanak, pentsamendu-estrategiek edo gaitasun-ebaluazioak hartu dute protagonismoa.
Azken urteotan, hezkuntzaren, psikologiaren, pedagogiaren edo neurozientziaren inguruko ikerketek argi berria eman dute irakaskuntza- eta ikaskuntza-prozesuetako faktoreen balioari edo eraginkortasunari buruz, eskola-sistemaren berrikusketa sakon batera bultzatzen dutenak.

Paradigma aldatzeko, funtzionamendu-eredu berriak eraiki behar dira, ikasle bakoitzari bere gaitasunei erantzungo dien eta eskola-ibilbide arrakastatsua garatzeko hainbat aukera eskainiko dizkion ikaskuntza-esperientzia bat eskaintzeko.

Nola gauzatu dira funtzionamendu-eredu berri horiek EKINTZA Ikastolan?

2020-21 ikasturtean, pandemiaren ondorioz konplexua izan arren, Lehen Hezkuntzan jarri genuen arreta. Landu beharreko hiru zutabe identifikatu genituen: gaitasunen ikuspegian sakontzea, ikasleen aniztasuna erdigunean jartzea eta etapa osoan zehar diziplinarteko ikuspegia sustatzea. Ardatz bakoitza garatzeak besteei mesede egiten die, eta, beraz, gure lan-ereduak hiru alderdiei behar bezala erantzutea bilatu dugu.

Gaitasun-ikuspegia honako galdera honi erantzutean oinarritzen da: zer dakizu egiten dakizunarekin? beste hitz batzuetan esanda, ezagutza esparru praktiko eta errealetan erabiltzen eta aplikatzen jakitearekin lotzen da.

Aniztasuna erdigunean jartzeari dagokionez, edozein ikaskuntza-prozesutan ikasleen profiletatik abiatzea esan nahi du. Horrek esan nahi du proposamen didaktikoen diseinua dibertsifikatu eta malgutu egiten dela, ikasleen erritmo, interes eta premia desberdinei erantzuteko. Gure filosofiarekin bat datorren apustua da arreta pertsonalizatzea eta ikasle bakoitzari hurbiletik laguntzea.
Hirugarrenik, diziplinartekotasunak lotura zuzena du proiektuen araberako lan-estrategiarekin. Ikasleei proposatzen diegun proiektu bakoitzak ikaskuntza mota desberdinak sustatzen ditu: estrategiak eta kontzeptuak ikasten dira, hainbat trebetasun garatzen laguntzen du eta jarrera eta portaera konstruktiboak barneratzen laguntzen du.

Lan-testuinguru berri horrek protagonismo handiagoa, elkarreragin handiagoa eta ikaskuntza-prozesuari buruzko kontzientzia handiagoa sustatzen ditu ikasleengan.

Nola berrantolatu da egunerokoa ikastolan aldaketa horiek txertatzeko?

Batzarrarekin hasten dugu eguna, agurtzeko eta ongietorria egiteko unea, eguna eta zereginak egituratzeko, bizipenak partekatzeko edo talde-bizikidetzako ohiturak lantzeko balio duena. Era berean, eguna Itxiera esaten diogunarekin amaitzen da, egunean zehar gertatutakoaz hausnartzeko, bai ikasi denaz, bai haur bakoitzak bizi izan duenaz. Perspektiba “ikasten ikastea” eta “elkarrekin bizitzen ikastea” da.

Bestalde, egunean zehar hainbat lan-eremu uztartzen dira ikasleak eta irakasleak elkartzeko edo espazioak erabiltzeko modu desberdinekin. Adibidez, Batera-Mate eta Batera-Euskaran Matematika eta Euskara lantzen ditugu, ikastolan ardatz ditugun ikasgaiak, antolaketa berezi batekin. Antolakuntzaren oinarria ikasturtea da, eta kooperatiba-egitura lantzen da. Hau da, ikasturteko bi gelak elkartzen ditugu eta haurrek talde desberdinetan lan egiten dute, hiru andereñok lagunduta. Proiektu-denboran ere lan desberdina egiten da. Kasu honetan, Natur edo Gizarte Zientziekin lotutako gaietatik abiatzen gara, eta adimen anitzei lotutako diziplinartekotasun-irizpideen arabera diseinatzen da jarduera-programa. Ikasturtea talde kooperatiboetan antolatzen da, bi irakasleren gidaritzapean.

Nola eragiten du planteamendu berri horrek irakasle-ikasle dinamikan?

Eredu berri horrek irakasleen rola aldatzea dakar, orain ikasle bakoitzaren garapenerako gidari gisa jarduten baitu, haien autonomia eta deskubritzeko gaitasuna sustatuz. Gainera, lan-testuinguru berri horrek ikasleen protagonismo handiagoa, elkarreragin handiagoa eta haien ikaskuntza-prozesuari buruzko kontzientzia handiagoa sustatzen du. Eguneroko dinamikak norberaren ikaskuntzari buruzko jarrera aktiboagoak eta arduratsuagoak garatzea errazten du, ikasleak bere talentuez eta zailtasunez kontzienteago bihurtzen ditu, zailtasunei aurre egiteko norberaren ekimena, hausnarketa, komunikazioa edo estrategien garapena bultzatzen ditu. Oso emaitza onak ematen ari da.

Gaitasun-ikuspegia galdera honi erantzutean oinarritzen da: zer dakizu egiten dakizunarekin?

Dinamika berri horiek aplikatzeak espazio fisikoa eraldatzea ekarri du?

Halaxe da. Espazioak ere hezten du, hirugarren hezitzailea da. Frogatuta dago eragin zuzena duela pertsonen arteko dinamiketan eta pertsonen portaeran. Horregatik, ezinbestekoa da aldaketa metodologikoari lan-espazioari buruzko ikuspegi berri batekin laguntzea. Gure kasuan, hainbat lantalde antolatzea erraztuko duten espazio zabalak eta balioaniztunak prestatu dira, bai eta eredua oinarritzen duten lan motak gauzatzea ere. Horregatik, ikasgelako espazioak berregituratu ditugu, arlo eta lan-dinamika bakoitzaren ezaugarri espezifikoetara erraz egokitzeko moduan.

Zein da aldaketa horien guztien azken helburua EKINTZA Ikastolan?

Azken xedea haur edo nerabe bakoitzaren eskola-esperientzia hobetzea eta aberastea da, ikasketa-prozesuan ikasleen aniztasuna gehiago eta hobeto integratuz. Badakigu haien motibazioa, arreta, jakin-mina eta erantzukizuna azpimarratzen baditugu, ezagutza esanguratsuak eraikitzeko aukerak biderkatzen ditugula. Urrats garrantzitsua eman dugu, eskolaren azken helburura gehiago hurbiltzen laguntzen diguna, hau da, bizitzan zehar agertzen diren erronkei aurre egiteko pertsona trebeak prestatzea. Gaur egun hain aldakorra den gizarte honetan, horrek inoiz baino garrantzi handiagoa hartzen du.